Emmanuel Jozef van Gansen werd geboren in Westerlo op Kerstdag 1766. Zijn vader Jean Baptiste was brouwer, landbouwer, winkelier én schepene van de gemeente. Jozef, dat is zijn roepnaam, groeide op in een welgesteld gezin én in een tijd vol revolutie en oproer. In de laatste decades van de 18e eeuw clashte het centralistische idee van de Europese staten en het absolutisme van zijn monarchen meer en meer met de oude vrijheden van het Ancien Regime. De kloof tussen arm en rijk bereikte een culminatiepunt. De Brabantse Omwenteling van 1789, het buitenwippen van de Oostenrijkers in de Zuidelijke Nederlanden en het uitroepen van de Verenigde Nederlandse Staten in 1790, was er een voorbeeld van! Onderlinge twisten stonden het blijvend succes echter in de weg en maakte de weg vrij voor de Habsburgse restauratie in de Zuidelijke Nederlanden.
Jozef Van Gansen vocht dapper mee in de strijd om zelfbestuur, hij zou het tot kapitein schoppen in het Brabantse leger van opstandelingen, maar, na het mislukken van de opstand, trad hij, een illusie armer, in het klooster van de Kapucijnen in Leuven in! Maar ook dat was geen succes, want na 3 maanden wierp hij zijn kap al over de spreekwoordelijke haag en ging hij opnieuw thuis in Westerlo wonen en werken.
De slag bij Fleurus (een stadje in de buurt van Charleroi) op 26 juni 1794 tussen het Franse revolutionaire leger en de troepen van de Eerste Coalitie, luidde het einde in van de Oostenrijkse overheersing van onze gebieden! De Franse overwinning, mede dankzij het gebruik van een luchtballon, zou een jaar later uitmonden in de annexatie van de gebieden die later België zouden gaan vormen.
Meteen na de annexatie begon het Franse Directoire de Zuidelijke Nederlanden om te vormen naar een maatschappij naar Frans revolutionair en republikeins model. De Ideeën van de Verlichting en de Rede werden doorgeduwd, met harde hand als het moest. Een nieuwe Republikeinse kalender werd opgelegd, een totale laïcisering van de maatschappij waar er nagenoeg geen plaats meer was voor het Geloof werd ingevoerd. De sociale en spirituele veranderingen wogen heel zwaar op de lokale bevolking. De nieuwe gebieden werden ook economisch en financieel geplunderd door de Franse overheersers. De oude vrijheden van de steden en de burgerij werden aan banden gelegd.
De situatie werd stilaan ondraaglijk... en ook Jozef van Gansen zou zich openlijk gaan mengen in het debat. Het verzet begon zich af te tekenen.
to be continued
----------
Bronnen:
De lijst met bronnen is oneindig. Ik geef enkel de werken en studies mee die ik veelvuldig heb geraadpleegd voor de podcast.
GORIS, J., Voor Outer en Heerd. De boerenkrijg in de Antwerpse Kempen, 1798, Turnhout, 1998.
FRANCOIS, L., De Boerenkrijg. Twee eeuwen feiten en fictie, Leuven, 1998.
N.N., Levensbeschrijving van Joseph-Emanuël Van Gansen, aanvoerder van de Boerenkrijg 1798, sd, sl.
VOS, P., Emmanuel Jozef Van Gansen, Boerenkrijggeneraal uit Westerlo, Hasselt, 1967.
Boerenkrijg online algemeen:
Over het leven van Emannuel van Gansen
https://www.academieroyale.be/Academie/documents/FichierPDFBiographieNationaleTome2074.pdf p403-407.